فلسفه حجاب زنانزن و مرد از جهاتی (مانند خلقت از یک ذات و گوهر و بهره‌مندی از حقوق اجتماعی همانند تحصیل علم، آزادی قلم و بیان و... ) مساوی هستند؛ ولی از لحاظ فیزیکی و روحی تفاوت‌های فراوانی با هم دارند، که همین اختلافات باعث می‌شود تا احکامی همچون حفظ و رعایت حجاب در جامعه، قانونی مخصوص به خود را داشته باشند. زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است، قهراً به زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده نه به مرد؛ البته این‌گونه هم نیست که پوشش مخصوص خانم باشد و بر مردان اصلاً حجابی لازم نباشد. ۱ - نکاتی درباره حجاب زن و مردبرای روشن شدن پاسخ توجه به چند نکته ضروی است: ۱.۱ - نکته اولزنان و مردان از جهاتی (مانند خلقت از یک ذات و گوهر، («يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيرًا وَنِسَاء وَاتَّقُواْ اللّهَ الَّذِي تَسَاءلُونَ بِهِ وَالأَرْحَامَ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا » ) و بهره‌مندی از حقوق اجتماعی همچون ازدواج، تعلیم و تربیت، احقاق حقوق، آزادی اندیشه ، بیان و قلم و...) مساوی هستند. ۱.۲ - نکته دومزن و مرد در عین این‌که از جهات متعدد مساوی‌اند، از جهات متعدد دیگر با هم اختلاف دارند. ۱.۲.۱ - دیدگاه علامه طباطباییعلامه طباطبایی در این مورد چنین می‌فرمایند: «زن در عین دارا بودن مشترکات، از جهاتی با مرد اختلاف دارد؛ چون ویژگی‌های ساختمانی متوسط زنان (نظیر مغز ، قلب، شریان‌ها، اعصاب، قامت و وزن) طبق آن‌چه که در کالبد‌شناسی توضیح داده شده است، از متوسط مردان در همان ویژگی‌ها مؤخرتر است و این مسئله موجب شده است که جسم زن لطیف‌تر و نرم‌تر از مرد باشد و در مقابل، جسم مرد درشت‌تر و سخت‌تر باشد؛ و احساساتی لطیف (نظیر دوستی، رقت قلب، زیباگرایی و آرایش‌جویی) در زن بیشتر و اندیشه‌گرایی در مرد فزون‌تر شود. بنابر‌این زندگی زن «احساس‌گرا» و زندگی مرد «اندیشه‌گرا» است». [۲]
طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۴۱۶.
۱.۳ - نکته سوماصل پوشش مخصوص خانم‌ها نیست و بر مردان نیز تا حدودی لازم است؛ مثلاً پوشش عورت واجب است و پوشش بقیه بدن در صورتی که در معرض نگاه نامحرم و سبب فتنه و فساد شود نیز واجب است؛ مگر آن مقداری که به صورت متعارف (مثل سر و صورت) آشکار است. [۴]
محمودی، سیدمحسن، مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج۳، ص۲۲۷ و ۲۲۸.
۱.۴ - نکته چهارمبه نظر ما فلسفه پوشش برای بانوان به چند چیز برمی‌گردد. بعضی از آن‌ها جنبه روانی دارد و بعضی جنبه خانوادگی و بعضی دیگر جنبه اجتماعی. ۱.۴.۱ - جنبه روانیاز جنبه روانی حجاب به بهداشت روانی اجتماع کمک می‌کند. ۱.۴.۲ - جنبه خانوادگیاز جنبه خانوادگی حجاب سبب تحکیم روابط افراد خانواده و برقراری صمیمیت کامل بین زوجین می‌گردد. ۱.۴.۳ - جنبه اجتماعیاز جنبه اجتماعی حجاب موجب حفظ و استیفای نیروی کار و فعالیت اجتماع می‌گردد. ۱.۴.۴ - توضیحبه عبارت دیگر اسلام می‌خواهد انواع التذاذهای جنسی، چه بصری و لمسی و... ، به محیط خانوادگی و در کادر ازدواج قانونی اختصاص یابد، و اجتماع منحصراً برای کار و فعالیت باشد. برخلاف سیستم غربی عصر حاضر که کار و فعالیت را با لذت‌جویی‌های جنسی به هم می‌آمیزد، اسلام می‌خواهد این دو محیط را کاملاً از یک‌دیگر تفکیک کند. [۵]
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۹، ص۴۳۲.
۱.۵ - نکته پنجمدلیل لزوم پوشش بیشتر و کامل برای زنان علاوه بر نکات گفته شده ویژگی‌های خاصی است که در خانم‌ها وجود دارد؛ زیرا زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است. قهراً به زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده نه به مرد. لذا با این‌که دستور پوشیدن برای مردان (مثل زنان) مقرر نشده است، عملا مردان پوشیده‌تر از زنان از منزل بیرون می‌روند؛ زیرا تمایل مرد به نگاه کردن و چشم‌چرانی است نه به خودنمایی، و برعکس تمایل زن بیشتر به خودنمایی است نه به چشم‌چرانی. تمایل مرد به چشم‌چرانی، بیشتر زن را تحریک به خودنمایی می‌کند و به همین جهت «تبرج» (بزک نمودن) از مختصات زنان است». [۶]
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۹، مسئله حجاب، ستر عورت.
۲ - نکته پایانینکته پایانی این‌که پوشش بیشتر زن، سبب می‌گردد تا ارزش زن در برابر مرد بالا رود. حریم نگه داشتن زن میان خود و مرد، یکی از وسایل مرموزی بوده است که زن برای حفظ مقام و موقع خود در برابر مرد از آن استفاده کرده است. اسلام زن را تشویق کرده است که از این وسیله استفاده کند. اگر اسلام تأکید کرده است که زن متین‌تر و باوقارتر و عفیف‌تر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مردان نگذارد، برای آن است که بر احترام زن افزوده شود و همچون کالای بی‌ارزشی تلقی نگردد که به‌راحتی در اختیار همگان است. [۷]
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۹، مسئله حجاب، ستر عورت، با اندکی تغییر.
به عبارت دیگر، پوشیده بودن زن، در همان حدودی که اسلام تعیین کرده، موجب کرامت و احترام بیشتر اوست؛ زیرا او را از تعرض افراد جلف و فاقد اخلاق مصون می‌دارد، پس حجاب محدودیت نیست؛ بلکه مصونیت است؛ هم مصونیت زن را در پی دارد و هم مصونیت جامعه را در آلوده شدن به گناه. ۳ - منابعی برای مطالعه بیشتر۱. آیت‌الله محسنی گرگانی، احمد، در ناب در صدف حجاب، انتشارات علوم اسلامی. ۲. محمدی اشتهاردی، محمد، حجاب بیانگر شخصیت، چاپ اول، نشر معاونت مبارزه با مفاسد اجتماعی ناجا. ۳. رزاقی، احمد، عوامل فساد و بدحجابی و شیوه‌های مقابله با آن، چاپ چهارم، نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱ش. ۴. شجاعی، محمد، در و صدف، چاپ سوم، نشر ــ ، ۱۳۷۸ش. ۵. مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، نشر صدرا. ۶. قرائتی، محسن، پوشش زن در اسلام، چاپ نهم، نشر ناصر، ۱۳۷۰ش. ۷. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، چاپ دوم، نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۷۱ش. ۸. فتاحی‌زاده، فتحیه، حجاب از دیدگاه قرآن و سنت، چاپ دوم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فلسفه حجاب زنان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۸. |